خرد جمعی در بین فعالان حوزه کودک در کردستان شکل گرفته است - واندر هنگر

در حال حاضر این نویسنده دوره داستان نویسی آنلاین را برای بچه ها و نوجوانان برگزار می نماید که به همین خاطر گفت گویی را با موضوع جایگاه و نوع نگاه جامعه به حوزه کودک و ادبیات کودک در کردستان را از وی جویا شدیم.

- اساسا ادبیات کودک در کردستان چقدر خصوص توجه قرار گرفته است؟

اهمیت دادن به مخاطب کودک به زبان کُردی از قرون پیشین مورد توجه شاعران و نویسندگان کُردزبان بوده است. به طوری که می­ توان گفت در هر برهه ای از تاریخ در زبان کُردی بچه ها مورد توجه و رسمیت خاصی قرار گرفته شده ­اند. در سال های گذشته فعالیت­ های زیادی اجرا شده است که نشان از اهمیت دادن به موضوع کودکی است. در حال حاضر هم ما شاهد فعالیت­ های خوب و چشمگیری در این حوزه در استان کُردستان هستیم.

در طول سال کتاب­ های زیادی برای قشر کودک و نوجوان به زبان کُردی خلق می­ شود، بعضاً شاهد نشست­ هایی در حوزه ادبیات بچه ها هستیم، مهرواره شوناس که سال جاری چهارمین دوره خود را پشت سر گذاشت، یکی از کوشش­ های مهم و ستودنی در این حوزه بوده که به خوبی و با حضور تعداد زیادی از مخاطبین کودک، خانواده ­ها و فعالان حوزه کودک در سطح کشور برگزار گردید. بعلاوه کارگاه ­های قصه­ گویی، قصه­ نویسی و داستان­ سرایی، نمایش خلاق که همگی در راستای بسط و توسعه فکری بچه ها و پویایی آنان است برگزار گردیده و قطعاً در آینده هم ادامه خواهد داشت. در کل می­ توان گفت شاهد خردی جمعی در بین فعالین حوزه کودک در استان هستیم که امیدوارم فعالیت­ های آینده پیشرفت­ های بهتر و علمی­ تری به خود بگیرد و نتایج خوب و پرباری را برای بچه ها به همراه داشته باشد.

- جایگاه و نوع نگاه جامعه کنونی به دو مفهوم دوران کودکی و کتاب­ های کودک را چگونه ارزیابی می کنید؟

ما باید این سوال را به دو بخش تفکیک کنیم؛ بخش اول باید کودک را به عنوان مفهومی بیولوژیکی در نظر بگیریم که در سنین مشخصی از رشد قرار گرفته است و شرایط و ویژگی­ های خاص جسمانی شامل قد، وزن، قدرت بدنی و اندازه رشد عقل را شامل می­ شود. بخش دوم آن هم نگاه جامعه به کودک به عنوان مفهومی اجتماعی است که در این­جا عامل اجتماعی است که مفهوم کودکی را معین می­ کند. در چند قرن پیش بچه ها در سنین بسیار پایینی وارد باز کار و شرایط سختی می­ شدند که عملاً کودک دورانی را به نام کودکی از دست می­ داد و وارد مقطعی می ­شد که دغدغه­ های اجتماعی به اولویت­ های بچه ها و خانواده ­های آن­ها تبدیل می ­شد.

در برهه از تاریخ بچه ها همزمان با رشد بیولوژیکی خود وارد جامع ه­ای می­ شدند که کار و فعالیت بدنی در اولویت بود و خانواده آنها را به عنوان نیروی کار به بهره می ­گرفت. ولی با تغییر شرایط جامعه، اجتماع مفهوم کودکی را بهبود بخشید و قرونی را به وجود آورد به قرون کودکی نامگذاری شد. به عبارتی می ­توان گفت مفهوم کودکی محصول دوران مدرنیزم است. یعنی شرایط برای رشد بچه ها تغییرات مثبتی را به خود گرفت و دیدگاه جامعه به نسبت مفهوم کودکی تغییرات خوبی را به خود گرفت. همزمان با این تغییرات ما شاهد رشد چشمگیر فعالیت­ هایی بوده­ ایم که در جهت رشد بچه ها مثمر ثمر بوده ­اند. نهادها و مراکزی شکل گرفت که در جهت احقاق حقوق بچه ها فعالیت می­ کردند که تا الان هم روند رشد این مراکز جهانی را در این مسیر می­بینیم.

در کل اگر بخواهیم نتیجه­ گیری داشته باشیم می ­توان گفت که دیدگاه جامعه به نسبت مفهوم کودکی روند رو به رشدی را داشته است؛ هرچند نباید مسائل این بخش را هم نادیده گرفت که بچه های در جامعه وجود دارند که مفهوم کودکی خود را از دست داده­ اند و شرایط سختی در زندگی خود دارند و از انواع و اقسام نیازهای اجتماعی خود فاصله گرفته ­اند. به نسبت کتاب کودک هم می­ توان گفت همزمان با رشد مفهوم اجتماعی کودک در جامعه، خلق و فراوری کتاب کودک هم روند رو به رشدی داشته است و بچه ها می ­توانند وارد دنیای مطالعه شوند و از هر لحاظ رشد نمایند. اهمیت دادن به این مقوله جز نیازهایی است که هر جامعه باید به آن ویژه نگاه کند و در راه اجتماعی سازی دوران کودکی و به رسمیت ­شناختن بیشتر آن کوشش ­های بیشتری را انجام دهد.

- اندازه تأثیرگذاری کتاب بر فکر کودک چونه است؟

فکر بچه ها در دوران اولیه زندگی بسیار حساس و قابل تأثیر است. در این دوره، فرایند توسعه شناختی و اجتماعی در حال رشد و تکامل است و هر تجربه ای که کودک با آن روبرو می شود می تواند تأثیرات بلندمدتی در فکر و رفتار آینده او داشته باشد.

در دوران اولیه زندگی، مغز کودک در حال تکامل و رشد است و توانایی های شناختی و اجتماعی او در حال توسعه است. به عبارت دیگر، در این دوران، مغز بچه ها به سرعت اطلاعات نو را جذب می نماید و در پی تجربه و فعالیت مستمر برای بهبود عملکرد خود است. روش های پرورشی و تربیتی که به وسیله والدین و مربیان به بچه ها ارائه می شود، می تواند تأثیر بسکمک بر روی شخصیت و رفتار کودک داشته باشد. به عنوان مثال، روش های ناپسندیده و سخت گیرانه می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس و خودکنترل کودک شود بعلاوه تجربیات اجتماعی بچه ها، مانند تعامل با همسالان، خانواده، و محیط زندگی، می تواند تأثیر بسکمک بر روی رفتار و شخصیت آینده آن ها داشته باشد.

فعالیت های آموزشی مثل بازی های آموزشی، آموزش موسیقی، ورزش و ... می توانند به توسعه مهارت های شناختی و اجتماعی کودک کمک نمایند و تأثیر طولانی مدتی بر روی فکر و رفتار کودک داشته باشند.تغذیه سالم و به موقع می تواند به توسعه سلامتی و توانمندی های شناختی کودک کمک کند. محیط زندگی کودک، شامل منزل، مدرسه، محل کار و ... نیز می تواند تأثیر بسکمک بر روی رفتار و شخصیت آینده او داشته باشد.

بنابراین، می توان گفت که عوامل مختلفی می توانند بر روی فکر کودک تأثیرگذار باشند و در نتیجه، توانایی های شناختی و اجتماعی او را در آینده تحت تأثیر قرار دهند. به همین علت، مراقبت و توجه به نیازهای بچه ها در دوران اولیه زندگی بسیار حائز اهمیت است و باید از روش ها و راهکارهای مناسبی جهت پرورش و تربیت آن ها استفاده شود. در این بین کتاب هم در راستای رشد کودک تأثیر بسزایی دارد و تأثیرش را نباید نادیده گرفت. قطعا مطالعه کتاب­ های خوب در شادابی و نشاط بچه ها، رشد شخصیتی و ... بچه ها تأثیر دارد، در مقابل هم کتاب­ هایی که فاقد محتوای خوبی هستند و برای بچه ها کسل­ نماینده هستند، نتیجه عکس را خواهد داد. خواندن کتاب به وسیله بچه ها آن­ها را با مسائل زیادی در جامعه و شرایط­ هایی که در آینده با آن­ها روبه ­رو می­ شوند کمک می­ کند. کتاب خواندن باعث رشد و تقویت هوش و تفکر کودک می­ شود، در شادابی و روحیه کودک تأثیر مثبت بر جای می­ گذارد و بچه ها را از دنیای شلوغ و محصوری که به وجود آمده دوری می­ سازد.

- آیا گران بودن کتاب کودک می­ تواند در اندازه دسترسی بچه ها به کتاب تأثیرگذار باشد؟

چنین مقوله­ ای قطعا بی ثأثیر نیست و یکی از دلایلی است که مانع دسترسی کودک به کتاب­ های خوب و فاخر حوزه خود می ­شود. بنده سال جاری در نمایشگاه کتاب تهران شاهد چنین موضوعی بودم که بخش زیادی از بازدیدنمایندگان نمایشگاه از گرانی­ های کتاب ­های بخش کودک و نوجوان گله­ مند بودند. متاسفانه به علت شرایط ویژه­ای که ساختار کتاب کودک به نسبت کتاب­ ها و منابع بزرگسال دارد، برای فراوری کتاب کودک شرایط ویژه­ای باید در نظر گرفته شود که کودک بتواند با آرامشی خاطر کتاب مورد علاقه خودش را تهیه کند و با آن بزرگ شود.

وجود تصویرگری خاص، رنگ و صفحه ­آرایی، نوع چاپ و قالب کتاب، همه از وجوه تمایز کتاب کودک به نسبت کتاب بزرگسال است ولی متاسفانه این گرانی در حوزه کتاب کودک بیشتر ریشه دوانیده است به طوری که سال جاری شاهد افزایش خیلی زیاد و بیش از حد قیمت کتاب­ های این حوزه بودیم. که این خود می­ تواند ضربه بزرگی را به کتابخوان شدن بچه ها بگذارد و آن­ها را از کتاب دور کند و در نتیجه چنین چیزی می ­تواند باعث افت فرهنگی شود و بچه ها را به سمت و سوهای دیگری بکشاند.

در این بین ناشران یا باید کتاب­ ها را با شرایطی کمتر از نرمال یا غیراستاندارد به جهت کاهش قیمت کتاب به چاپ برسانند یا اینکه علیرغم میل باطنی خود کتاب را با قیمت بیشتری به فروش برسانند که هزینه ­های چاپ و ... کتاب دربیاید. نویسندگان هم قطعا به نسبت این شرایط گله­ مندن و دوست دارند آثارشان در شرایطی خوب و قیمتی مناسب به دست خوانندگان کوچک خود برسد.

- قصه ­گویی بر بچه ها چه تاثیریاتی دارد؟

قصه گویی یکی از روش های قدیمی و موثر برای معرفی دنیای اطراف به بچه ها است. قصه گویی می تواند تأثیرات مثبت زیادی روی بچه ها داشته باشد. یکی از نکات مهمی که باعث تقویت تصویر و خلاقیت در بچه ها می­ شود قصه­ گویی است. قصه گویی به بچه ها کمک می نماید تا تصور خود را در خصوص دنیای اطراف تقویت نمایند. این فرایند باعث تقویت خلاقیت و تفکر خود کودک می شود. در همان حال بهبود زبان در بچه ها یکی دیگر از مواردی است که کمک می نماید تا با کلمات نو و ساختارهای زبانی غنی تری آشنا شوند. بعلاوه، بچه ها با گوش دادن به داستان های مختلف، مهارت شنیداری و ارتباط زبانی را بهبود می بخشند.

داستان هایی که در قصه گویی استفاده می شوند، شامل شخصیت های مختلفی هستند که با مسائلی چون دوستی، همدلی و همکاری روبرو می شوند. این داستان ها به بچه ها کمک می نمایند تا مهارت های اجتماعی خود را تقویت نمایند و بهبود بخشند .بعلاوه قصه گویی به بچه ها کمک می نماید تا وارد دنیای داستان و خیالات خود شوند و از تنش و اضطراب کمتری رنج ببرند. قصه گویی یک فرصت عالی برای برقراری ارتباط با بچه ها است که باعث تقویت ارتباط بین بزرگترها و بچه ها می­شود. برخی از برترین خاطرات برای بچه ها، گوش دادن به داستان هایی است که والدین و بزرگ ترها برایشان روایت می­نمایند .در کل، قصه گویی به بچه ها کمک می نماید تا درک بهتری از دنیای اطراف خود پیدا نمایند، مهارت های مختلف خود را تقویت نمایند و از تجربیات مجذوب کننده و منحصربه فردی که در قصه ها روایت می شود، لذت ببرند.

- چگونه می­ توان بچه ها را با کتاب آشنا کرد؟

خواندن یک فعالیت ضروری برای رشد بچه ها است و فواید زیادی برای بچه ها دارد که من به چند مورد اشاره می­ کنم.

اول اینکه رشد شناختی را بهبود می بخشد. خواندن با افزایش دایره لغات، درک و مهارت های تفکر انتقادی به رشد مغز کودک کمک می نماید.

دوم اینکه مهارت های زبانی را تقویت می نماید. خواندن به بچه ها کمک می نماید تا مهارت های زبانی خودشان از جمله دستور زبان، نحو و ساختار جمله را بهبود بخشند.

سوم اینکه خلاقیت و تخیل را تقویت می نماید. مطالعه بچه ها را تشویق می نماید تا هنگام تجسم داستان در فکر خود از تخیل و خلاقیت خود استفاده نمایند.

چهارم اینکه همدلی و مهارت های اجتماعی را توسعه می دهد. خواندن داستان هایی با شخصیت ها و موقعیت های مختلف به بچه ها کمک می نماید تا دیگران را درک نمایند و با آنها ارتباط برقرار نمایند و همدلی و مهارت های اجتماعی آنها را بهبود بخشد.

پنجم اینکه عملکرد تحصیلی را بهبود می بخشد. بچه های که به طور منظم مطالعه می نمایند، از نظر تحصیلی بهتر عمل می نمایند زیرا درک بهتری از زبان و پایگاه دانش گسترده تری دارند.

به طور کلی، مطالعه یک عادت خوب و مناسب است که فواید زیادی برای رشد بچه ها دارد. در کل این مقوله بیشتر به اندازه خلاقیت پدران و مادران و افرادی مانند معلمان و مربیان در مدارس و مراکزی باز می­ شود که در رشد خلاقیت و کتابخوان کردن بچه ها اثر گذار هستند. بسیار مهم است که این افراد بتوانند به عنوان هدایت بچه ها را مقاطع مختلف سنی در انتخاب کتاب خوب کمک دهند. الان هم با وجود فضای مجازی و دسترسی ­هایی که وجود دارد، به آسانی می ­توان به انتخاب­ های بسیارخوبی دست زد.

در کل به باور من اندازه کتابخوان بودن بچه ها بیشتر به جامعه و افرادی بستگی دارد که بر روی روند رشد کودک تأثیر می ­گذارند و با آن­ها در ارتباط هستند. در سرانجام چند مورد را به عنوان پیشنهاد خدمت شما عرض می­کنم.

با کتاب های ساده آغاز کنید، مهم است که با کتاب هایی آغاز کنید که خواندن آنها برای کودک آسان است. این امر به افزایش اعتماد به نفس آنها کمک می نماید و آنها را بیشتر به مطالعه علاقه مند می نماید.

خواندن با صدای بلند، خواندن با صدای بلند برای کودک می تواند به بهبود مهارت های خواندن او کمک کند. این به آن ها اجازه می دهد تا کلماتی را که به درستی تلفظ می شوند بشنوند و به آن ها کمک می نماید معنی کلمات را بفهمند.

مطالعه را سرگرم نماینده کنید، سعی کنید مطالعه را به یک فعالیت سرگرم نماینده برای کودک تبدیل کنید. شما می توانید این کار را با استفاده از صداهای خنده دار، ساخت جلوه های صوتی یا حتی اجرای داستان انجام دهید.

استفاده از فناوری، برنامه ها و وب سایت های زیادی وجود دارند که می توانند به بچه ها در بهبود مهارت های خواندن کمک نمایند. این ابزارها اغلب از بازی­ها و سایر فعالیت­ های تعاملی استفاده می نمایند تا یادگیری خواندن را مجذوب کننده تر نمایند.

باید توجه کرد که هر کودکی به طور متفاوتی یاد می گیرد، بنابراین مهم است که خانواده و مربیان شکیبا باشند و رویکردی را پیدا نمایند که برترین نتیجه را برای آنها به ارمغان می­ آورد. با گذشت زمان و تمرین، بیشتر بچه ها می توانند مهارت های خواندن خود را بهبود بخشند و عشق به خواندن را در خود پرورش دهند.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران