موسیقی فولکلور چیست؟ - واندر هنگر

خبرنگاران | سرویس فرهنگ و هنر - حتما تا به حال کلمه فولکلور یا فولکلوریک را شنیده اید. فولکلور به هر موضوعی که مختص فرهنگ یک قوم باشد می گویند. اعم از داستان، شعر، موسیقی و ... که نشان دهنده فرهنگ آن قوم است و همواره در آن جامعه جریان داشته و سینه به سینه به نسل های بعد منتقل می گردد. ایران با توجه به تاریخش و قدمتی که دارد و تنوع در آداب و رسوم، عقاید و فرهنگ نقاط مختلف، دارای فولکلوری غنی است. در این مقاله به تعریف موسیقی فولکلور و اهمیت آن می پردازیم.

موسیقی فولکلور چیست؟

اگر به موسیقی سرزمین ها و اقوام مختلف گوش فراداده و خوب دقت کنیم، متوجه تفاوت های آن ها خواهیم شد. این تفاوت ها در نوع موسیقی می تواند به خاطر تفاوت های اقلیمی، تاریخی، آداب و رسوم و... باشد که خود را در موسیقی محلی یا فولکلور آن سرزمین نشان داده است.

موسیقی فولکلوریک نوعی از موسیقی است که در هر جامعه ای وجود دارد و در کنار موسیقی سنتی یا موسیقی کلاسیک آن جامعه قرار می گیرد. نوازندگان و خوانندگان موسیقی فولک آموزش های آکادمیک را ندیده اند و ترانه ها، ریتم ها و ملودی هایشان ها بر اساس شرایط موجود در فرهنگ جامعه شکل گرفته است.

در ایران موسیقی فولک در استان های آذربایجان، گیلان، خراسان و در میان اقوام ترکمن، بختیاری، کردی، شیرازی و بلوچ بسیار رواج دارد و نه تنها در ملودی ها بلکه در گویش نیز با یکدیگر متفاوتند.

با ورود اسلام به ایران موسیقی فولکلوریک نقش پررنگ تری پیدا کرد. این موسیقی به خصوص خود را در موسیقی های مذهبی نشان داد. برخلاف موسیقی های مذهبی زرتشت یا موسیقی مذهبی دیگر ملیت ها که محتوای آن ها اغلب آهنگ های ساده و سرود است، موسیقی مذهبی اسلامی از ادبیات، حماسه، نمایش، اسطوره ها، غم و درام، زبان و... تاثیر گرفته است.

از شاخص ترین نمونه های موسیقی فولکلور مذهبی ایران می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• موسیقی عاشورایی است که نوحه، ذکر و مرثیه و روضه در آن وجود دارد.
• موسیقی های عبادی و خانقاهی و عرفانی نوع دیگر موسیقی مذهبی ایران است.
• تعزیه هم یکی از پرطرفدارترین شکل موسیقی مذهبی فولکلور است که در هر منطقه آیین و رسم و رسومات خودش را دارد.

محتوا و ویژگی های موسیقی فولکلور چیست؟

• فولکلور ریشه در میراث و تمدن های کهن دارد.
• فولکلور با هیچ گونه روش علمی و استدلال منطقی، همراه نیست و هیچ معلمی آن را تدریس نمی نماید.
• فلکلور از اعمال و رفتار های رایج در گروه های جامعه می آید.
• موسیقی فولکلوریک شرایط حاکم بر جامعه را توصیف می نماید.
• می تواند دارای محتوای عاشقانه و جشن و شادی و یا عارفانه باشد.
• گاهی محتوای ترانه های موسیقی فولکلور به شرایط موجود در جامعه ربط دارد. مثلا در برخی ترانه ها نقش کشاورزی و دامداری به خوبی نشان داده می گردد که این نشان دهنده این است که ترانه مربوط به منطقه ای است که در آن کار کشاورزی و دامداری رواج دارد.
• لالایی یا همان آواز مادران و دایه ها برای خواباندن کودک خود نیز نوعی موسیقی فولکلور قلمداد می گردد.
• در موسیقی فولکلور یا محلی می توان نقش ادبیات، احساسات درونی، باورها و به طور کلی زندگی گذشتگان را مشاهده کرد.
• در موسیقی فولک اغلب جلوه های طبیعت چون آبشار، دشت ها و دره های سبز، شکوفه های درختان، بهار و خزان و حتی سوز زمستان خودنمایی می نماید.

ساز های مورد استفاده در موسیقی فولک ایران

سازهایی که برای اجرای موسیقی فولکلور در ایران بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از شیپور، دهل، دمام، دف، دایره، کرنا، سرنا، نی، سنج و .... این سازها صرفا توسط نوازندگان حرف ای نواخته نمی شوند، بلکه عامه مردم و به خصوص جوانان هستند که با این سازها به اجرای موسیقی فولک می پردازند.

اهمیت موسیقی فولکلور

ذخایر ارزشمند فرهنگی و هنری یک کشور با موسیقی فولکلور به نسل های آینده منتقل می گردد. در عین حال این موسیقی به ما در جهت شناخت ارزش های ملی و مردمی از لحاظ تاریخی، مالی، اجتماعی و فرهنگی یاری می نماید.

ترانه های محلی که در موسیقی فولکلور اجرا می گردد با ابعاد مختلف فرهنگی جامعه در ارتباط تنگاتنگ است و در متن این ترانه ها سنت ها، ارزش ها و عقاید جامعه تایید شده یا مورد انتقاد قرار می گیرد.

در این نوع موسیقی جلوه های طبیعت در کنار ادبیات، احساسات و نوع زندگی گذشتگان قرار می گیرد. به همین جهت است که موسیقی های جوامع مختلف با توجه به موقعیت جغرافیایی و ویژگی های روانی مردم آن متفاوت شده و از لحاظ آلات موسیقی و فرم و رنگ نیز هر کدام زیبایی و ویژگی خاص خود را دارند.

موسیقی فولکلور موجب همبستگی و تقویت ارتباطات اجتماعی شده و گروه ها و طبقات مختلف جامعه را به هم پیوند می دهد و هریک از این گروه ها اعمم از خانواده یا گروه کارگران یا حتی طوایف مختلف منتقل کننده سنت ها و ارزش ها به نسل بعدی خود هستند.

اهمیت دیگر موسیقی یا ترانه فولکلور مردمی بودن یا مردمی شدن آن است. بیشتر ترانه های فولکلور قدیمی مجموعه ای از مسائل تاریخی و اجتماعی را در خود جای داده است که مستقیما با مردم عادی سروکار دارد. ترکیب و هماهنگی این نوع موسیقی با پایکوبی مردم آن جامعه نیز نشان از نفوذ کامل آن در میان مردم و استفاده از ریتم ها و مولودی هایی دارد که با ضربان احساسات مردم هنگام خواندن و نواختن آن موسیقی یکی می گردد.

سرمایه اصلی هر کشور و ملت ذخایر فرهنگی آن است و موسیقی یکی از مهمترین گنجینه های فرهنگی و هنری یک جامعه به حساب می آید. در این میان سرمایه اصلی موسیقی ملیت ها نیز موسیقی ها و آوازهای محلی آن است؛ جایی که تاریخ، فرهنگ، هنر و احساسات یک قوم در آن جمع شده است. موسیقی فولکلور ایرانی نیز آئینه تمام نمای اندیشه، فرهنگ، تاریخ و آداب و رسوم مردم در سرزمین وسیع ایران است.

در سرانجام قطعه محلی بلال بلال با صدای مسعود بختیاری را باهم می شنویم:

کد مولتی مدیا

دانلود

فیلم اصلی