روز بزرگداشت زکریای رازی؛ کیمیاگری با کشف های ابدی - واندر هنگر

محمد زکریای رازی

محمد زکریای رازی (251 ه-ق، 313 ه-ق) پزشک، فیلسوف و شیمیدان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینه پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. به گفته جرج سارتن (پدر تاریخ علم) زکریای رازی بزرگترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود. زکریای رازی این دانشمند ایرانی از آن جا که کتاب های خود را به زبان عربی می نوشت نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور بوده است.

داروسازی

بی گمان یکی از شاخه های بسیار مهم دانش پزشکی زمان ما دانش دارو شناسی و دارو سازی است، که مهارت روزمره را مطلبد و دانش داروشناسی از احتیاج های اولیه است و هیچ کدام از دست اندر کاران رشته های پزشکی از این دانش بی احتیاج نیستند پزشک، داروساز، دندانپزشک، پرستار، ماما و دیگر وابستگان این رشته اگر دارو شناس نباشند در کار خود پیروز نخواهند بود.

تاریخچه داروسازی

استفاده از دارو به قبل از تاریخ مکتوب می رسد (تسکین درد زخم های بدن به وسیله قرار دادن عضو در آب سرد و یا استفاده از برگ تازه درختان و یا گل آلود کردن عضو) از هنگام تهیه و جمع آوری مواد داروئی دانش داروسازی شروع شد و به این ترتیب در اثر بروز بیماری های مختلف و غریزه بقاء در طول اعصار متمادی دارو های مختلف کشف شدند.

در قرن هفتم قبل از میلاد آسک لپیوس (Asklepios) به عنوان بزرگ ترین خدایان تندرستی مورد اعتقاد یونانیان بود و در آن موقع بیمار می بایست دست یا عصای آسک لپیوس یا زبان مار مقدس را می بوسید تا مورد رحمت خدا قرار می گرفت. عصای آسک لپیوس و مار مقدس که دور آن حلقه زده بود به عنوان نشانه رسمی پزشکی در دنیا شناخته شد. در سمت راست آسک لپیوس دخترش HYGIA می ایستاد که در دستش یک جام از شربت شفاء بخش برای بیمار قرار داشت و مار مقدس نیز بر بازویش حلقه زده بود از آن پس جام و مار نیز به عنوان نشانه دارو سازی در دنیا شناخته شد.

اولین داروخانه با دارو های گیاهی در سال 1227 شمسی در ایران تأسیس شد.

سیر تکاملی داروسازی

تعداد زیادی لوح و طومار و آثار دارو پزشکی کشف و تفسیر شده است که قدمت آن ها به سه هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد. ایرانیان باستان جزء اولین کسانی بودند که دارو را می شناختند در زند اوستا قسمتی به نام وندیدا به امور درمان اختصاص دارد. اوستا دو نسخه داشت یک نسخه آن در تخت جمشید در آتش سوزان اسکندر از بین رفت، ولی دیگری که در آتشکده آذر گشسب نگهداری می شد به دست یونانیان افتاد و دانشمندانی نظیرجالینوس از آن بهره گرفتند.

CLAUDIUS GALEN که ما او را جالینوس (GALENUS) می نامیم در سال 131 میلادی متولد شد، 400 تالیف داشته که بیشتر آن ها از بین رفته است وی با مخلوط کردن مواد، فرآورده های داروئی می ساخت و به بیماران تجویز می کرد. امروزه به احترام او داروهائی را که به صورت ترکیبی ساخته می گردد دارو های جالینوسی می گویند.

داروسازی در ایران

در سال 1229 شمسی جهت پیشرفت علوم به همّت امیرکبیر دارالفنون تأسیس شد که در قسمت پزشکی یک معلم داروساز ایتالیائی داشت. در سال 1297 کلاس طب جدا شد و مدرسه عالی طب نام گرفت و در سال 1301 مدرسه دواسازی تاسیس شد، در سال 1311 دوره داروسازی 5 سال بود و دانشجویان به جز ساعات درس باید در یکی از داروخـانه های تحت نظر یک داروسـاز مجرب و معروف مشغول آمـوزش عملیات داروسازی می شدند.

در سال 1313 که دانشگاه تهران تاسیس شد مدرسه دواسازی به دانشکده تبدیل شد. اولین داروخانه با دارو های گیاهی در سال 1227 شمسی در مریض خانه دولتی که توسط امیرکبیر تأسیس شد دایر شد و اولین داروخانه به سبک جدید توسط شوربن آلمانی معلم داروسازی دارالفنون در خیابان ناصر خسرو تاسیس شد. از نخستین ایرانیانی که داروخانه تاسیس کردند آقای دکتر هوشنگ نظامی بودند که داروخانه نظامی را در خیابان چراغ برق افتتاح کردند.