رشد و توسعه درمان، بهداشت و پزشکی کشور با وجود خیل بزرگ استعدادها، متناسب نیست - واندر هنگر

به گزارش گروه استان های خبرنگاران، رحمت صادقی رئیس دانشگاه کردستان، در جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران برتر استان کردستان که در روز 17 آذر ماه و در تالار مولوی دانشگاه کردستان برگزار شد، ضمن تبریک هفته پژوهش، اظهار کرد: همه کشورها و بویژه کشورهای پیشرفته راه رسیدن به توسعه پایدار سازگار با محیط زیست خود را از جهت علم، فناوری و نوآوری طراحی و دنبال می کنند.

وی افزود: بدون داشتن برنامه ریزی و سیاستگذاری مناسب و منسجم در حوزه علم، پژوهش، فناوری و نوآوری هیچ کشوری نمی تواند به توسعه پایدار دست یابد.

رئیس دانشگاه کردستان بیان کرد: کشورها به منظور اطلاع از عملیاتی شدن سیاست ها و برنامه های خود و مقدار پیشرفت، بطور پیوسته خود را در این حوزه ها پایش و ارزیابی می کنند و معمولاً نهاد متولی واحدی را هم برای این کار تعیین می کنند.

وی با اشاره به اینکه در کشور ما هم به این حوزه اهمیت زیادی داده شده شرح داد: در کشور ما متاسفانه نهادهای متعددی در برنامه ریزی پژوهشی، فناوری و نوآوری دخیل هستند که این تعدد، مسائلی را در پی داشته است.

صادقی تعدد برنامه ریزی، تعدد ارزیابی و پایش را از جمله مسائل موجود گفت و گفت: اگر چه اسناد بالادستی موجود کشور از جمله سند چشم انداز ایران 1404، نقشه جامع علمی کشور و برنامه های توسعه کشور، سیاست های کلان حوزه علم، فناوری و نوآوری را ترسیم کردهاند، اما تعدد نهادهای متولی اجرایی به همراه تعدد نهادهای نظارتی و پایشی باعث دوباره کاری و تاحدودی آشفتگی شده است. در کشور ما علاوه بر وزارتخانه های عتف و بهداشت و هچنین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که کار اصلی آنها فعالیت های علمی و فناوری است، بخش های مختلف دیگر کشور هم در این حوزه ورود دارند، بطوریکه حدود ربع بودجه پژوهشی کشور در دانشگاه ها هزینه می شود. این در حالی است که بیش از 75 درصد پژوهشگران کشور در دانشگاه ها هستند و البته این موضوع یکی از چالش های مهم این حوزه است.

صادقی در ادامه گفت: یکی دیگر از چالش های مهم کشور ما در حوزه علمی و فناوری، تعدد نظام های نظارتی و ارزیابی در این حوزه است.

از جمله برنامه ها و نهادهای نظارتی که در سال های گذشته در این حوزه فعالیت داشته اند می توان به هیات نظارت و ارزیابی شورای عالی انقلاب فرهنگی، طرح تحول راهبردی علم و فناوری کشور در وزارت عتف، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی وزارت عتف، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و در نهایت کمیته مشترک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم اشاره کرد که در سال 95 تحت عنوان کمیته نظام پایش و ارزیابی علم، فناوری و نوآوری تشکیل شد. مورد اخیر منسجم ترین برنامه است که در قالب 11 شاخص، شرایط علمی، فناوری و نوآوری کشور را پایش کرده است.

رئیس دانشگاه کردستان دو شاخص مهم در حوزه علمی و پژوهشی را نیروی انسانی و منابع مالی دانست و افزود: ما در کشور از نظر سرمایه انسانی مسئله ای نداریم و در این زمینه کشوری غنی و بسیار ثروتمند هستیم بطوریکه هر جا به جوانان و متخصصان کشور اعتماد کردیم و برنامه ریزی و سیاستگذاری درستی داشتیم پیروز بودیم و افتخار آفرینی برایمان داشته اند. اما به لحاظ سرمایه گذاری در پژوهش علاوه بر اینکه کمتر از مقدار مورد نیاز سرمایه گذاری کردیم، بلکه این مقدار بودجه اندک را هم در بخش ها و دستگاه های مختلف توزیع کردیم که موجب اتلاف سرمایه و عدم دستیابی به نتیجه مطلوب شده است.

وی گفت: تا خاتمه برنامه پنجم توسعه باید 3 درصد تولید ناخالص ملی را به پژوهش اختصاص می دادیم و این عدد باید در خاتمه برنامه ششم به 4 درصد می رسید در حالیکه بر اساس آمارهای متعددی که در این زمینه ارائه شده حداکثر نیم درصد، تحقق پیدا کرده است و این بسیار پایین تر از شاخص هایی است که در کشورهای پیشرفته اختصاص یافته است.

صادقی با اشاره به اینکه بیش از 2600 دانشگاه در کشور وجود دارد، خاطر نشان کرد: تعداد دانشگاه های ایران حتی بیش از روسیه, چین، کانادا, آلمان, استرالیا و.... است و مضاف بر این، تنوع دانشگاه های کشور و جدا کردن آنها در قالب دانشگاه های علوم پزشکی, جامع, صنعتی, هنر و… باعث دوباره کاری، اتلاف منابع و کاهش اثرگذاری شده است.

وی یادآور شد: اگر دانشگاه کردستان و سایر دانشگاه های موجود در شهر سنندج به صورت یک مجتمع فعالیت داشتند، با امکانات و منابع مالی کمتر می توانستیم نتیجه بهتری بگیریم و اثر گذاری بیشتری داشته باشیم. به عنوان مثال یکبار خوابگاه، سلف سرویس، ورزشگاه، کتابخانه و … را می ساختیم و بنابراین بسیار در هزینه ها صرفه جویی می شد و بعلاوه با به اشتراک گذاشتن امکانات و بویژه همکاری متخصصین مختلف باعث ارتقای هر چه بیشتر فعالیت ها می شدیم.

وی گفت: اگر امکانات و نیروی انسانی تجمیع شود، علاوه بر جلوگیری از اتلاف هزینه و زمان و صرفه جویی در منابع، افزایش اثربخشی را هم در پی خواهد داشت.

رئیس دانشگاه کردستان شرح داد: جدا و مستقل از هم بودن دانشگاه های علوم پزشکی و جامع که در تمامی مراکز استانی کشور بطور مستقل و مجزا وجود دارند از جمله مسائل دیگر کشور ما در حوزه آموزش عالی است که اخیراً وزیر محترم علوم هم این موضوع مهم را مورد مداقه قرار داده اند. تقریباً در کل دنیا دانشگاه های علوم پزشکی در درون دانشگاه جامع و در قالب دانشکده های مختلف فعالیت دارند. در کشور ما اگر چه پزشکی رشد بسیار خوبی داشته است، اما با توجه به اینکه اکثریت رتبه های برتر کنکور و نخبگان کشور با توجه به آینده شغلی وارد دانشگاه های علوم پزشکی می شوند، رشد و توسعه درمان، بهداشت و پزشکی کشور با این خیل بزرگ استعدادها متناسب نیست که احتمالاً ناشی از ایزوله بودن رشته های پزشکی از سایر رشته های علوم پایه، کشاورزی، مهندسی و علوم انسانی است.

رئیس دانشگاه کردستان گفت: بدون شک همکاری داروسازان با شیمیدان ها و استفاده از آزمایشگاه های شیمی، انجام پژوهش های مشترک بین روانپزشکان و روانشناسان، اساتید مشاوره، علوم اجتماعی و علوم تربیتی، همکاری اساتید بهداشت محیط با اساتید محیط زیست، صنایع غذایی، کشاورزی و بیوتنکولوژی، همکاری متخصصین علوم آزمایشگاهی با اساتید رشته شیمی، همکاری اساتید پزشکی با متخصصین علوم پایه از جمله زیست شناسی، آمار، شیمی، ژنتیک، بیوشیمی و … باعث ارتقای کمی و کیفی بروندادهای پژوهشی می شود. از آنجایی که پایه بسیاری از ابزارهای تشخیص پزشکی بر علوم کوانتومی و الکترونیکی استوار است، لذا همکاری بین رادیولوژیست ها با اساتید فیزیک، شیمی، مهندسی پزشکی و الکترونیک باعث اثر گذاری بیشتر فعالیت های علمی آنها میشود.

امروزه مرز بین علوم مختلف بسیار کمرنگ شده و همگرایی زیادی بین علوم مختلف در حال وقوع است و لذا وجود امکانات مادی و انسانی علوم مختلف در کنار هم و تحت یک مدیریت واحد باعث کیفی شدن هرچه بیشتر فعالیت های علمی و فناوری می شود. در حال حاضر کامپیوتر و فناوری اطلاعات در بسیاری از علوم نفوذ کرده اند و فناوری های پیشرفته کاربردی در حوزه پزشکی با همکاری و هم افزایی رشته های پزشکی با این دو حوزه علمی بوجود آمده اند. دانشگاه های علوم پزشکی برای آموزش برخی از دروس خود نیازمند استخدام اساتید معارف اسلامی، آمار، زبان انگلیسی و… هستند که در صورت تجمیع، این اساتید از سایر دانشکده ها تامین خواهند شد و بعلاوه تجهیزات پیشرفته و با تکنولوژی بالا که بسیار گران قیمت هستند دوباره و چندباره برای یک شهر خریداری نمیشوند و این باعث صرفه جویی در امکانات میشود. اگر امکانات دانشگاه ها را در کنار هم بگذاریم و تجمیع کنیم اثر گذاری بیشتری خواهند داشت.

صادقی با اشاره به اینکه امروزه مرز بین علوم مختلف کمرنگ شده گفت: علوم مختلف به هم نزدیک شده، علوم بین رشته ای ایجاد شده و همگرایی بین علوم به شدت در حال افزایش است و ما به راحتی می توانیم رشته های مختلف را در قالب دانشکده های مختلف از هم جدا کرده تا تحت مدیریت واحد بتوانند با هم همکاری و هم افزایی داشته باشند و کار پژوهشی مشترک انجام دهند که بی شک اثربخشی بیشتری در پی خواهد داشت.