آشپزخانه ای سلطنتی در تهران که موزه شد - واندر هنگر

داستان آشپزخانه سلطنتی

در منطقه خوش آب و هوای دربند تهران با درختان سربه فلک کشیده اش، صدای کلاغ ها و جوی آبی که می گذرد. کاخی قرار گرفته که با وسعت 300 هکتار بزرگترین باغ موزه ایران است و 18 کاخ کوچک و بزرگ دارد. سعدآباد، که معروف ترین هتل های تهران هم در نزدیکی اش است، هرچند این روزها محلی برای دیدارهای سیاسی با سران دیگر کشورها و برگزاری برنامه های فرهنگی و هنری شده. اما دوران پر فراز و نشیبی را از سرگذرانده است. 37 سال پیش و قبل تر از آن، سعدآباد مثل امروز فقط مکانی برای دیدارهای سیاسی نبود. تابستان ها شاه و درباریان به سعدآباد می آمدند و روزهای طولانی تابستان را درآن می گذراندند. در زیر درختان سربه فلک کشیده باغ قدم می زدند و از امکانات بی شمارش استفاده می کردند.

در آشپزخانه چه خبر بود؟

پرده ها کنار می رفت و اتاق های کاخ ها دوباره روشن می شدند. کاخ، مهمان های متعدد به خود می دید و خدمه 15 نفری آشپزخانه دوباره دست به کار پخت غذا می شد. در جایی که امروز موزه آشپزخانه سلطنتی نام گرفته. آشپزخانه ای با مساحت 800 متر که خود به مقدار یک خانه است. و در دو طبقه همکف و زیرزمین گسترده شده. جاییکه آشپزها پنجاه شصت روز از سال برای خانواده سلطنتی غذا می پختند. 15 نفر از برترین آشپزها دست به کار می شدند. یکی شیرینی می پخت و یکی غذاهای فرنگی و یکی مسئول پخت غذاهای ایرانی بود. تعدادی سبزی پاک می کردند، یکی خردشان می کرد، و دیگری وظیفه سرخ کردن را برعهده داشت. و بر کار همه اینها شخصی به نام علی کبیری که سرآشپز مخصوص بود نظارت می کرد. غذاها را می چشید و اگر کم و کسری بود برطرفشان می کرد.

تبدیل شدن به موزه

حالا آشپزخانه سلطنتی تبدیل به موزه شده. و می گردد در نقاط مختلفش که شامل یک سالن اصلی و چهال اتاق است گشت زد. آشپزخانه در زمان حیاتش فضایی بیش از این داشت. اتاقی برای انبار مواد غذایی، 3 اتاق سردخانه، 4 اتاق انبار ظروف، 5 اتاق غذاخوری آشپزها و کارمندان آشپزخانه. اینجا، جایی بود که از شنبه تا چهارشنبه به تعداد افراد خانواده که بیست نفر بودند، غذا در آن پخته می شد. علی کبیری منوی هفته را طوری می نوشت که در آن جوجه سرخ شده همراه با سس گوشت جوجه و گوجه فرنگی همراه سیب زمینی برشته هم باشد. غذایی که شاه به آن علاقه زیادی داشت. هرچند به غذاهای دیگری مثل کله پاچه هم بی علاقه نبود و به علت سوء هاضمه در خوردنشان مراعات می کرد.

اما قضیه آخر هفته ها فرق می کرد. آخر هفته ها که کاخ، مهمان های زیادی به خودش می دید، غذای بیشتری در آشپزخانه پخته و منو در برگه های مخصوص همراه با آرم دربار و تزئینات نوشته می شد. پیشخدمت های مخصوص که به آنها شربت دار می گفتند غذا را از آشپزخانه با سینی های تخته ای چوبی که از سرخوردن ظرف ها در سینی جلوگیری می کرد یا ارابه به کاخ ملت می بردند. و در روزهای شلوغ تر غذا را در ماشین مخصوص حمل غذا که به گرمخانه مجهز بود و گارد بر بردنش نظارت می کرد جابه جا می کردند.

اشیای موزه آشپزخانه سلطنتی

در سال 1354 از طرف یک شرکت آلمانی تجهیزات نو آشپزی جایگزین قدیمی ها شد. اجاق های گازوئیلی جایشان را به اجاق هایی که با گاز مایع کار می کردند، دادند و به خصوص سیستم برقی فر که ترکیبی از انواع فر و گریل، سرخ کن، گرمخانه و قابلمه های برقی می شد، در قسمت وسط و در مرکز سالن آشپزخانه نصب شد. آشپزخانه انواع دستگاه های برقی یخ ساز، پیتزاپز، غذا ساز، چرخ گوشت، سیب زمینی پوست کن، رنده برقی، قهوه ساز و کباب پز هم داشت. وسایلی که هنوز هم در موزه آشپزخانه سلطنتی موجودند، هرچند دیگر بوی غذا از آن بلند نمی گردد. اما جاذبه زیادی دارد و از دیدنش نباید غافل شد.

راهنمای سفر به تهران و تهران گردی