مروری بر ماجرای حذف پلوتو از لیست سیارات در سالروز این اتفاق - واندر هنگر

در سال 1930 میلادی بود که کلاید تومبا سیاره نهم منظومه شمسی را کشف کرد. ماجرا از سال 1906 شروع شد. زمانی که در رصدخانه لوول بودجه ای به کشف نهمین سیاره منظومه شمسی اختصاص داده شد و کوشش ها برای کشف سیاره نهم، یا سیاره X، شروع شد. تا سال 1916 این کوشش ها نتیجه ای در بر نداشت و پروژه تا سال 1929 متوقف شد. تا این که کار به کلاید تومبا واگذار شد و او بالاخره در سال 1930 توانست سیاره پلوتو را کشف کند. او در صفحه های عکاسی متوجه جرمی شد که در بین ستاره های زمینه آسمان جابه جا شده بود. مسئله ای که نشان می داد این جرم نه یک ستاره بلکه جرمی در داخل منظومه شمسی است. در نهایت خبر این کشف به طور رسمی اعلام شد و بیش از هزار نام پیشنهادی برای سیاره جدید منظومه شمسی ارائه شد. از این میان نام پلوتو را یک دختر دانش آموز 11 ساله انگلیسی پیشنهاد داده بود.

پلوتو سال ها به عنوان نهمین و آخرین سیاره منظومه شمسی شناخته می شد. تا این که اجرام دیگری که حد و اندازه ای در حدود این سیاره داشتند کشف شدند.

بنابراین یا باید اجرام مشابه پلوتو نیز به فهرست سیارات منظومه شمسی اضافه می شدند و یا این که تعریف دیگری از سیاره ارائه می شد. در جلسه 24 اوت سال 2006 اتحادیه بین المللی نجوم گزینه دوم تصویب شد و تعریف معین تری برای سیارات در نظر گرفته شد.

طبق مصوبه اتحادیه بین المللی نجومی سیاره جرمی است که:

1. به دور خورشید بگردد.

2. جرم آن به اندازه ای باشد که گرانش آن باعث شکل کروی گردد.

3. همسایگی خود را از اجرام کوچک تر پاک نموده باشد. یا به عبارت دیگر اجرام بزرگ و قابل مقایسه با آن در همسایگی اش وجود نداشته باشد.

به این ترتیب پلوتو شرط سوم را نداشت و با تصویب این تعریف جدید این سیاره از لیست سیارات منظومه شمسی کنار رفت. از آن به بعد پلوتو به همراه چند جرم دیگر که شرایط مشابهی داشتند در فهرست سیارات کوتوله منظومه شمسی قرار گرفتند.

تصمیم حذف پلوتو از فهرست سیارات منظومه شمسی یکی از بحث برانگیزترین تصمیمات اتحادیه بین المللی نجوم بود که هنوز هم صحبت ها درباره آن ادامه دارد. اما به هر حال در حال حاضر منظومه شمسی تنها هشت سیاره دارد.

عکس کاور: تصویر فضاپیمای افق های نو از سیاره کوتوله پلوتو.