افرادی که زیاد از ChatGPT استفاده می نمایند، دچار چیز عجیبی می شوند!
به گزارش واندر هنگر، پژوهشی تازه از طریق گروهی از محققان OpenAI و آزمایشگاه رسانه ای MIT نشان داده که بعضی از کاربران پرمصرف ChatGPT ممکن است در حال لغزیدن به سوی نوعی اعتیاد باشند. این وابستگی، که در متن پژوهش از آن با عنوان استفادهٔ مشکل ساز (Problematic Use) یاد شده، با نشانه هایی چون درگیری ذهنی، اضطراب در زمان قطع استفاده، احساس ناتوانی در کنترل رفتار و حتی تغییرات خلقی همراه است.
برخلاف آنچه شاید به نظر برسد، این وابستگی ها صرفاً در میان افراد آسیب پذیر یا تنها دیده نشده اند. بسیاری از این کاربران، همان هایی هستند که به شکل حرفه ای، روزانه از ChatGPT برای کار، تحقیق، مشاوره یا فراوری محتوا استفاده می نمایند. آنچه این پژوهش را خاص و نگران نماینده می نماید، همین مسئله است: وابستگی در حال رشد نه فقط میان کاربران شخصی، بلکه میان کاربران کارکشته و هدف مند هم دیده می شود. یعنی صرف داشتن هدف واضح، یا مهارت در استفاده از ابزار، به تنهایی از وابستگی جلوگیری نمی نماید. وقتی گفت وگو با چت بات بخشی از روتین زندگی شود، گذر از مرز کنترل، خیلی آرام و بی صدا اتفاق می افتد.
وقتی چت بات تبدیل به دوست می شود؛ شکل گیری رابطه ای یک طرفه با هوش مصنوعی
بخش دیگری از این تحقیق نشان می دهد که افرادی که ساعات زیادی را برای گفت وگو با چت بات می گذرانند، کم کم نگاه شان به آن تغییر می نماید. چت بات دیگر فقط یک ابزار پاسخ گو نیست؛ به نوعی به دوست مجازی و همدم همیشگی آن ها تبدیل می شود. این رابطه، که در روان شناسی به آن رابطه ٔ پاراسوشیال (Parasocial Relationship) می گویند، یعنی احساس نزدیکی و صمیمیت با کسی (یا چیزی) که در واقعیت هیچ آگاهی یا احساسی نسبت به طرف مقابل ندارد.
چنین رابطه ای معمولاً میان افراد و چهره های مشهور دیده می شود، اما حالا ظاهراً چت بات ها نیز دارند وارد این قلمرو می شوند. در نبود ارتباطات انسانی مؤثر یا تجربه ٔ تنهایی و انزوا، فکر انسان ناخودآگاه در پی جایگزینی می شود؛ و اگر آن جایگزین همواره در دسترس، بی خستگی، و پاسخ گو باشد، خطر وابستگی واقعی تر می شود. پژوهشگران هشدار داده اند که در چنین شرایطی، هرگونه تغییر کوچک در رفتار چت بات - مثل تأخیر در پاسخ یا تغییر لحن - می تواند باعث اضطراب و استرس کاربران شود.
گفت وگو با متن یا صدا؟ تفاوتی مهم در اندازه دلبستگی روانی
یکی از یافته های جالب تحقیق این بود که افرادی که با ChatGPT به شکل نوشتاری گفت وگو می کردند، بیشتر از کسانی که از حالت صوتی (Voice Mode) استفاده نموده بودند، زبان عاطفی و احساسی به کار می بردند. به عبارتی، تایپ کردن و نوشتن، فضا و وقت بیشتری برای احساس و درگیر شدن فکری فراهم می نماید تا صرفاً شنیدن صدا یا مکالمه صوتی.
پژوهشگران بعلاوه متوجه شدند که استفاده ٔ کوتاه مدت از حالت صوتی، معمولاً با احساس روانی بهتری همراه است. شاید به این علت که گفت وگوی صوتی بیشتر به عنوان ابزاری گذرا تلقی می شود، درحالی که تایپ کردن می تواند نوعی نوشتن فکر باشد؛ فرآیندی که باعث درگیری بیشتر احساسی می شود. این تفاوت در نحوهٔ استفاده، به ویژه وقتی به صورت مستمر تکرار شود، می تواند روی نوع رابطه ٔ کاربر با چت بات اثر بگذارد و حتی زمینه ساز وابستگی عمیق تر شود.
استفاده های حرفه ای، وابستگی های پنهان تر
یکی از نتایج متناقض اما مهم این پژوهش آن است که افرادی که از ChatGPT برای اهداف شخصی - مثل صحبت درباره ٔ احساسات، خاطرات، یا مسائل فردی - استفاده می نمایند، در مجموع وابستگی کمتری به آن دارند. درحالی که افرادی که از آن برای مسائل به ظاهر غیرشخصی مثل مشورت کاری، فراوری محتوا، یا ایده پردازی بهره می برند، بیشتر دچار وابستگی روانی می شوند.
این یافته ممکن است عجیب به نظر برسد، اما توضیحی روان شناختی دارد: وقتی شما دربارهٔ مسائل شخصی صحبت می کنید، مرزهای رابطه را واضح تر در فکر تان نگه می دارید. اما وقتی ChatGPT به همکار خستگی ناپذیر، ایده پرداز بی نقص یا حل نمایندهٔ فوری مسئله ها تبدیل شود، مرزها آرام آرام محو می شوند. فکر ما به سرعت آغاز به اعتماد، اتکا، و حتی دلبستگی به چنین موجودی می نماید. این جاست که ابزار از کارکرد منطقی اش خارج شده و به بخش ثابتی از ساختار عاطفی و فکری فرد تبدیل می شود.
بیشتر از هر چیز، زمان عامل اصلی وابستگی ست
نکته ٔ اصلی و شاید خطرناک ترین قسمت این پژوهش این است که تفاوتی نمی نماید شما با چه هدفی از ChatGPT استفاده می کنید، یا چه نوع گفت وگویی با آن دارید؛ آنچه بیش از همه در بروز وابستگی نقش دارد، مدت زمان استفاده است. هرچه زمان بیشتری را با چت بات بگذرانید، احتمال ایجاد رابطه ٔ احساسی، وابستگی یا حتی اعتیاد رفتاری بیشتر می شود.
این نکته ما را به پرسشی جدی می رساند: آیا آمادگی داریم با فناوری ای روبه رو شویم که هم هوشمند است، هم همواره در دسترس و هم می تواند در سکوت، جای رابطه ٔ انسانی را پر کند؟
پاسخ شاید هنوز معلوم نباشد، اما پژوهشگران تأکید نموده اند که در کنار توسعه ٔ چت بات ها، باید زیرساخت هایی هم برای آگاهی رسانی، تنظیم گری رفتاری، و نظارت تخصصی شکل بگیرد.
هوش مصنوعی، با تمام جذابیت ها و امکاناتش، اگر بدون همراهی عقل و آگاهی انسانی استفاده شود، می تواند به جای ابزار نجات، به دام فکری تبدیل شود؛ دامی نرم، صمیمی، و در ظاهر بی خطر.
منبع: futurism
منبع: یک پزشک